Środowisko literackie Puław

1782-1831

Konferencja
naukowa

Gdzie?

Muzeum Czartoryskich, Puławy

Kiedy?

24 - 28 maja
2022

Dlaczego ten temat?

Wyjątkowe środowisko i miejsce

Konferencja jest poświęcona środowisku literackiemu, które ukształtowało się w Puławach w rezydencji Adama Kazimierza i Izabeli z Flemingów Czartoryskich i wokół niej i funkcjonowało tam od chwili przeniesienia się Czartoryskich z Warszawy aż do opuszczenia Puław przez Izabelę Czartoryską i Marię z Czartoryskich Wirtemberską w 1831 roku podczas powstania listopadowego.
Podczas obrad chcielibyśmy rozmawiać zarówno o samym środowisku puławskim, jego specyfice i historii, przedstawicielach, jak i o  utworach literackich powstałych w Puławach, związanych z nimi lub im poświęconych. Przewidujemy także wystąpienia na temat relacji utworów literackich z innymi rodzajami sztuki: muzyką (śpiewogry), teatrem, sztuką ogrodową oraz analizę wizerunku Puław oglądanych z innych miejsc ‒ oczami  przedstawicieli kultury rosyjskiej, angielskiej, włoskiej, francuskiej, niemieckojęzycznej i innych.
0
Dni debat i dyskusji
0
Wykłady
0
Lat opowiadanej historii

Jasny punkt na literackiej mapie Polski

Bogata historia i wybitni twórcy

Środowisko puławskich poetów i pisarzy kształtowało się przez blisko 49 lat i przechodziło szczególne, charakterystyczne przemiany.
W pierwszej fazie była to przede wszystkim twórczość najbliższych współpracowników Czartoryskich: Franciszka Dionizego Kniaźnina, Ignacego Tańskiego, Juliana Ursyna Niemcewicza, okazjonalnie odwiedzającego Puławy Franciszka Karpińskiego, Józefa Szymanowskiego, Grzegorza Piramowicza, Józefa Koblańskiego, Stanisława Kłokockiego, ale w tym czasie znaleźli się tu lub w pobliżu także Adam Naruszewicz czy Ignacy Krasicki. Po 1796 r. Puławy zmieniają nieco charakter (koncepcja miejsca apoteozującego heroiczną przeszłość Polski ‒ jak pisze monografistka Puław, Alina Aleksandrowicz), przyjeżdżają wówczas do Czartoryskich: Tadeusz Czacki, Kajetan Koźmian. Jan Paweł Woronicz, Józef Lipiński, Franciszek Dzierżykraj Morawski, Franciszek Skibicki, Adam Prażmowski, Andrzej Edward Koźmian ‒ i dzieci Czartoryskiej: Adam Jerzy Czartoryski i Maria Wirtemberska ‒ lista tych pisarzy bądź osób jedynie okazjonalnie parających się piórem jest bardzo długa. Po 1815 roku rola Puław powoli maleje, ale ciągle są one wzorem dla poetów ‒ piszą o nich, przyjeżdżają do Puław ze względu na ich literacką sławę, wspominają o Puławach jako o ważnym miejscu i symbolu kultury ‒ jak Klementyna z Tańskich Hoffmannowa, Łucja z Giedroyciów Rautenstrauchowa itp. Nawet w oczach pisarzy, którzy nigdy tu nie zawitali, Puławy pozostawały jasnym punktem na literackiej mapie Polski (Adam Mickiewicz). A przecież wyżej wymienione zostały jedynie niektóre sfery aktywności literackiej mieszkańców i gości rezydencji Czartoryskich i nazwiska tylko niektórych twórców w mniejszym lub większym stopniu związanych z Puławami.

Nasi eksperci

Goście z Polski i zagranicy

Prof. Teresa Kostkiewiczowa

IBL PAN

Profesor Instytutu Badań Literackich PAN i Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Autorka książek, rozpraw, artykułów poświęconych piśmiennictwu i kulturze doby oświecenia. Współtwórczyni i honorowy prezes Polskiego Towarzystwa Badań nad Wiekiem Osiemnastym.

Prof. Richard Butterwick-Pawlikowski

University College London

Profesor historii polskiej i litewskiej na Uniwersytecie Londyńskim. Studiował w Cambridge, doktoryzował się w Oksfordzie, potem wykładał historię na Queen’s University Belfast, a w 2005 przeniósł się do School of Slavonic and East European Studies na University College London.

Poznaj Najciekawsze wydarzenia

Program konferencji

24 maja

15.30-16.00

Rejestracja

Rejestracja gości konferencji

16.00-16.30​

Otwarcie konferencji

dr Barbar Czartoryska, Honorata Mielniczenko - Muzeum Czartoryskich, prof. Tomasz Chachulski - Instytut Badań Literackich PAN

16.30-17.15

prof. dr hab. Teresa Kostkiewiczowa, IBL

„Konstelacja poetów puławskich” w dobie przedrozbiorowej: więzi osobiste – powinowactwa ideowo-literackie

17.15-18.00

dr hab. Ewa Rudnicka, UW

Dyskretny urok książęcych wątków w polskiej leksykografii

18.00-18.20

Dyskusja

18.20-18.40

Przerwa

18.40-19.25

mgr Grażyna Bartnik, Muzeum Czartoryskich w Puławach

Zwiedzasz Puławy, ustronie, które każdy zwiedzić powinien… Puławy i okolice czasów Czartoryskich

25 maja​

9.00-9.20

prof. dr hab. Krystyna Maksimowicz, UG

Komplemenciarskie wiersze Kazimierza Nestora Sapiehy do Izabeli Czartoryskiej ​

9.20-9.40

dr hab. Jacek Wójcicki, IBL

Psałterz – Kochanowski – Karpiński – Kniaźnin. Zagadka już chyba rozwiązana

9.40-10.00

prof. dr hab. Tomasz Chachulski, IBL

Puławy i tradycja staropolska

10.00-10.20

dr hab. Danuta Kowalewska, UMK

O Sybillach i „sybillach” w literaturze XVIII i XIX wieku

10.20-10.40

Dyskusja​

10.40-11.00

Przerwa​

11.00-11.20

dr Aleksandra Wójtowicz, IBL

„Polskie Ateny”, czyli o afektywnym wymiarze przestrzeni

11.20-11.40

dr hab. Jacek Głażewski, UW

Puławy w relacjach osiemnastowiecznych podróżników-cudzoziemców

11.40-12.00

prof. dr hab. Barbara Judkowiak, UAM

Widowiska kulturowe w Puławach

12.00-12.20

prof. dr hab. Elżbieta Wichrowska, UW

Puławy okiem Nieborowa

12.20-12.50

Dyskusja​

14.30-14.50

prof. dr hab. Elżbieta Dąbrowicz, UW

Puławy w Żywocie Juliana Ursyna Niemcewicza autorstwa Adama Jerzego Czartoryskiego

14.50-15.10

mgr Michał Balogh, UW, Université Panthéon-Sorbonne

Emigracja Juliana Ursyna Niemcewicza w świetle jego korespondencji do Adama Kazimierza Czartoryskiego i Ignacego Potockiego (1792–1794)

15.10-15.30

mgr Aneta Kwiatek, UJ

Historyzm Adama Jerzego Czartoryskiego we Wstępie  do historii powszechnej oraz Wstępie do historii litewskiej. Rekonesans

15.30-15.50

prof. dr hab. Zhanna Nekrashevich-Karotkaja, UAM

„Własno-rodność” versus „cudzoziemszczyzna” w Myślach o pismach polskich (1810) Adama Kazimierza Czartoryskiego oraz w dziełach Aleksandra Szyszkowa

15.50-16.10

Dyskusja​

16.10-16.30

Przerwa

Od 16.50

Spacer

Ogród puławski od Lubomirskich do Czartoryskich.

26 maja​

9.00-9.20

dr hab. Wojciech Kaliszewski, IBL

Gust i smak puławski. Plan estetyczny Adama Kazimierza Czartoryskiego i Józefa Szymanowskiego

9.20-9.40

dr Tomasz Jędrzejewski, UW

Estetyka rokokowa w poezji Ludwika Kropińskiego

9.40-10.00

prof. dr hab. Roman Dąbrowski, UJ

Przeciw „anarchii parnasowej”. O Sztuce rymotwórczej Ludwika Kropińskiego

10.00-10.20

prof. dr hab. Arent van Nieukerken, Universiteit van Amsterdam

Poezja „minorum gentium”, Puławy, Weimar, Petersburg (Arzamas)

10.20-10.40

Dyskusja​

10.40-11.00

Przerwa​

11.00-11.20

dr Paweł Pluta, UWr

Józef Maksymilian Ossoliński i Czartoryscy

11.20-11.40

dr hab. Teresa Rączka-Jeziorska, IBL

Kontakty towarzysko-literackie Polskich Inflantczyków z dworem puławskim

11.40-12.00

dr Patrycja Bąkowska, UAM

Kazimierz Brodziński w Puławach

12.00-12.20

dr Emiliano Ranocchi, Università di Udine

Puławy i refleksja religijna od rozbiorów do powstania listopadowego

12.40-13.00

Dyskusja​

Od 14.30

Objazd naukowy

Włostowice, Kurów, Końskowola, Janowiec

27 maja​

9.00-9.20

dr hab. Jan Zieliński, UKSW

Poeta przed instrumentem. Zegar i kompas w biografii i legendzie Franciszka Dionizego Kniaźnina

9.20-9.40

dr Beata Bednarek, Vilniaus Universitetas

Zbiorowy portret towarzystwa puławskiego nakreślony w lirykach Franciszka Dionizego Kniaźnina

9.40-10.00

prof. dr hab. Bożena Mazurkowa, UŚ

Topografia kręgu puławskiego w poetyckich przywołaniach Franciszka Dionizego Kniaźnina

10.00-10.20

Dyskusja

10.20-10.40

Przerwa​

10.40-11.00

dr hab. Małgorzata Chachaj, UMCS

Świat antyczny w dramatach Franciszka Dionizego Kniaźnina

11.00-11.20

dr Magdalena Partyka, UKSW

Twórczość puławska Ignacego Tańskiego

11.20-11.40

prof. dr hab. Richard Butterwick-Pawlikowski, University College London oraz Muzeum Historii Polski w Warszawie

Między polityką a kulturą. Izabela i Adam Kazimierz Czartoryscy jako patroni opozycji w latach 1782-1789

11.40-12.00

Dyskusja​

12.00-12.20

Przerwa

12.20-12.40

dr hab. Anna Wołkowicz, UW

Ogrody Izabeli i park Szarloty. O niemieckich koneksjach Myśli różnych o sposobie zakładania ogrodów księżnej Czartoryskiej

12.40-13.00

prof. dr hab. Roman Krzywy, UW

Emigrant z wizytą w arkadii. Nad Puławami Juliana Ursyna Niemcewicza

13.00-15.00

Przerwa​​

15.00-15.20

prof. dr hab. Marcin Cieński, UWr

Koncepcja ogrodu w Myślach różnych... Czartoryskiej i Puławach Niemcewicza a realia parku puławskiego

15.20-15.40

dr Aleksandra Knapik, UJ

„Wyspa, którą natura w tysiączne przybrała wdzięki” – literacka kreacja ogrodu krajobrazowego na Kępie Puławskiej z 1828 roku

15.40-16.00

Dyskusja​

16.00-16.20

Przerwa

16.20-16.40

prof. dr hab. Bernadetta Kuczera-Chachulska, IBL

Puławy i tzw. powieść sentymentalna: jej antropologia i estetyka z romantyzmem w tle

16.40-17.00

prof. dr hab. Grażyna Halkiewicz-Sojak, UMK

„Szkoła puławska” na tle romantycznego regionalizmu

17.00-17.20

dr hab. Ewa Grzęda, UWr

Czy istnieje puławska szkoła widzenia i kreowania krajobrazu literackiego?

17.20-17.40

Dyskusja

17.40-18.00

Przerwa

18.00-18.20

dr Helena Markowska-Fulara, UW

„Siedlisko muz nadwiślańskich”. Puławy w XIX-wiecznej historii literatury

18.20-18.40

dr hab. Zofia Rejman / mgr Małgorzata Nesteruk, UW

Symbolika Puław w literaturze XIX wieku

18.40-19.00

mgr Magdalena Abramczyk, IBL

Dopisywanie ciągu dalszego. Łucja z książąt Giedroyciów Rautenstrauchowa w Puławach

19.00-19.30

Dyskusja

28 maja​

9.00-9.20

dr hab. Agata Seweryn, KUL

Wędrowiec rozważny czy romantyczny? Wokół Dziennika podróży do Anglii 1820-1821 Karola Sienkiewicza

9.20-9.40

prof. Mirja Lecke, Lehrstuhl für Slavische Literatur- und Kulturwissenschaft

Marii Wirtemberskiej Niektóre zdarzenia, myśli i uczucia doznane za granicą: wiedza, emocje, afekt

9.40-10.00

dr Zofia Gołębiowska, UMCS

Stanisław Egbert Koźmian jako popularyzator puławskiego środowiska literackiego wśród Brytyjczyków

10.00-10.20

prof. Agnieszka Whelan, University College London

Z podręcznikiem w ręku. Powązki i Puławy w kontekście literatury naukowej i praktycznej

10.20-10.40

Dyskusja​

10.40-11.00

Przerwa​

11.00-11.20

dr hab. Kazimierz Puchowski, UG

Piramowicz i jego koncepcje edukacyjne

11.20-11.40

dr Małgorzata Pawlata, UŁ

Kierunki i idee w edukacji dzieci i młodzieży w ośrodku puławskim

11.40-12.00

dr Michał Bajer, USz i dr Magdalena Bober-Jankowska, UKSW

Pielgrzym w Dobromilu: artystyczne konkretyzacje puławskich idei paternalistycznych

12.00-12.20

dr Teresa Winek, IBL

Puławy w twórczości Klementyny z Tańskich Hoffmanowej dla młodego odbiorcy

12.40-13.00

Dyskusja​

13.00

Zamknięcie konferencji

Poznaj nas

Organizatorzy

INSTYTUT BADAŃ LITERACKICH PAN

Podstawową dziedziną badań prowadzonych w Instytucie jest historia literatury polskiej; obok niej: zagadnienia teorii form literackich i procesu historycznoliterackiego, języka literackiego i stylu, poetyki teoretycznej i historycznej, wersologii i metryki, literatury popularnej, a także problemy kultury literackiej i świadomości literackiej poszczególnych epok. Instytut prowadzi też rozbudowane prace bibliograficzne i dokumentacyjne, leksykograficzne oraz edytorskie.

MUZEUM CZARTORYSKICH

Misją Muzeum jest upowszechnianie sztuki polskiej i światowej zgromadzonej w kolekcji XX. Czartoryskich, wypełnianie ideowego testamentu księżnej Izabeli zawartego w słowach „PRZESZŁOŚĆ PRZYSZŁOŚCI”, kształtowanie postawy patriotycznej przejawiającej się we wspólnej odpowiedzialności za dziedzictwo narodowe i kulturowe zgodne z wartościami kultywowanymi w Puławach – Polskich Atenach.

Patronat:

Polskie Towarzystwo Badań nad Wiekiem Osiemnastym

Polskie Towarzystwo Badań nad Wiekiem Osiemnastym

Towarzystwo powstało w Warszawie, w roku 1996. Skupia historyków literatury, teatru, sztuki, filozofii oraz historyków dziejów politycznych, społecznych i historyków idei zainteresowanych szeroko pojętą problematyką Wieku Oświecenia, obejmującego w Polsce okres do około roku 1830.

NIE TYLKO PUŁAWY

Zwiedzanie Puław i okolic

Jesteśmy przekonani, że jedynie Pałac Czartoryskich w Puławach jest właściwym miejscem dyskusji o literackiej tradycji tego ośrodka. W programie obok obrad przewidziane jest także poznawanie Puław – rezydencji Czartoryskich oraz najważniejszych obiektów „państwa Czartoryskich” oraz zaprzyjaźnionych domów – Końskowoli, Kurowa, Parchatki, Janowca, Celejowa i innych, pobliskich miejsc związanych bezpośrednio w tamtym czasie z rezydencją Księstwa.

Miejsce konferencji

Instytut Badań Literackich

Muzeum Czartoryskich

Kontakt